Opportunity cost (alternatieve kosten) wat zijn het? En waarom zijn ze belangrijk voor ondernemers?

Het belang van opportunity cost voor mkb-bedrijven

In deze blogpost gaan we in op het begrip opportunity costs en het belang van opportunity costs voor mkb-ondernemers. Zeker als het gaat om marketinguitgaven worden ze nogal eens over het hoofd gezien. We leggen uit wat opportunity costs zijn en hoe deze kennis te gebruiken is om betere beslissingen te nemen.

Wat zijn opportunity cost?

Opportunity cost is een begrip uit de micro-economie. De definitie luidt:

Opportunity cost = (Opbrengst van niet-gekozen optie – Opbrengst van de gekozen optie).

Die opbrengst hoeft niet alleen maar geld te zijn, het kan ook tijd of inspanning zijn die de keuze vraagt. Ondernemers maken voortdurend keuzes. Tijd of budget besteed aan A, is niet besteedbaar aan B. Maar wat had een andere keuze opgeleverd? Anders gezegd: wat zijn relatief gezien de kosten van de gemaakte keuze?

Stel een advocaat kiest ervoor om zelf zijn gras te maaien. In die tijd had hij ook kunnen werken en geld verdienen. Genoeg om een hovenier in te huren. Door zelf te maaien maakt hij als het ware kosten: de misgelopen opbrengst van een declaratie.

Expliciete en impliciete kosten

Onderzoek bij het bepalen van opportunity costs de expliciete kosten maar ook de impliciete. Expliciete kosten zijn de kosten die direct samenhangen met een keuze. Dit zijn out-of-pocket kosten, dus kosten die daadwerkelijk gemaakt worden. Denk bijvoorbeeld aan loon, huur, overhead, materialen, reparatie.

Impliciete kosten, minder zichtbaar

Impliciete kosten zijn niet zichtbaar. Bijvoorbeeld het inzetten van een bedrijfsbus voor een verhuizing. De bus is dan niet te gebruiken voor het bezorgen van bestellingen. Er hoeft geen factuur te worden betaald maar er zijn wel kosten. Of: iemand die normaliter voor €150,- per uur doorberekend wordt aan klanten maar 2 uur niet declarabel weg is om een bestelling op te halen. Dat zijn €300,- impliciete kosten ten opzichte van de bestelling laten bezorgen door de leverancier.

Opportunity costs in bedrijfsvoering

Hoe gebruik je het concept opportunity cost om betere beslissingen te nemen in je bedrijfsvoering? Bepaal de mogelijke opbrengsten en kosten van alle keuzes, zowel expliciet en impliciet. Expliciete kosten worden meestal wel meegenomen maar impliciete kosten niet. Een voorbeeld dat wij in de praktijk vaak zien: er wordt een webdevelopment bureau gekozen op basis van prijs (expliciete kosten). Vervolgens wordt besloten om de groei van het bedrijf te gaan stimuleren met online marketing. Dan blijkt dat de website daarvoor niet geschikt is en er eerst in de website moet worden geïnvesteerd waardoor de groei later wordt ingezet.

Kosten en opportunity costs in online marketing

Online marketing is voor veel mkb-bedrijven een bedrijfskritisch proces. Het is dan logisch om dit in huis uit te willen voeren. Maar het vergt specialistische kennis en beoordelen of iemand echt geschikt is, is vaak lastig. En dat is in het geval dat kandidaten zich überhaupt aandienen. Is het voor schaars talent interessant genoeg om voor 1 bedrijf te werken?

De eerste keuze is dus: make or buy, in huis uitvoeren of extern inkopen.

In het geval van in huis uitvoeren zijn de opportunity costs onder andere:

• De tijd die huidige medewerkers moeten besteden aan het proces van het aannemen van iemand.
• Kosten voor kantoorruimte.
• Het geld dat niet beschikbaar is om andere investeringen te doen omdat het aan salaris en andere arbeidsvoorwaarden wordt uitgegeven.
• De gederfde omzet zo lang er geen actie wordt ondernomen omdat er nog geen geschikte kandidaat is gevonden.

Valt de keus op buy: extern uitbesteden, dan zijn er andere opportunity costs die daarbij komen kijken:

• Omzetgroei: niet alle partijen zullen je even hard laten groeien. Een klein verschil in percentage kan in een jaar een groot verschil in omzet zijn.
• Groei bedrijfswaarde: niet alleen de omzet groeit maar daarmee ook de bedrijfswaarde voor de aandeelhouders. Door omzetgroei en daarmee bedrijfswaarde mis te lopen creëer je een negatief rente-op-rente effect.
• Concurrentiepositie: een verslechterde concurrentiepositie kan in de toekomst voor grote kosten zorgen. Bedrijven met een sterke positie zijn relatief minder geld kwijt om hun positie te behouden.
• Inzet eigen personeel: uitbesteden betekent nooit dat je helemaal niks zelf hoeft te doen. Neem deze kosten ook mee.

Belangrijkste leerpunten

• Niet alle kosten van een keuze zijn zichtbaar. Denk ook na over de impliciete kosten van keuzes.
• Geld en tijd kunnen maar 1 keer worden besteed. Besteed ze waar ze de meeste impact hebben op bedrijfsdoelen.
• Online marketing is voor veel mkb-bedrijven een bedrijfskritisch proces en heeft een grote invloed op omzetontwikkeling en de ontwikkeling van de bedrijfswaarde.
• De potentiële opportunity costs van de keuze voor een online marketingpartner zijn daarmee groot en worden vaak onderschat.